«Փաստ» օրաթերթը գրում է.«Ադրբեջանի կողմից կառուցվող նոր երթուղու շահագործումից հետո Բերձորը, Աղավնոն, նաև Սուսը կարող են անցնել Ադրբեջանի վերահսկողության տակ, ինչը չհերքվեց նաև պաշտոնական մակարդակով: Քաղաքական վերլուծաբան Ռուբեն Մարգարյանի խոսքով, թեպետ 2020 թ. նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության մեջ շրջանցիկ ճանապարհի մասին կետ կար, բայց՝ ոչ ավելին: Այս իմաստով, ըստ նրա, օդում կախված հարցեր կան:
Ռ. Մարգարյանը կարծում է, որ թեպետ հեշտ չէ, բայց այս հարցում զիջումների չգնալ հնարավոր է: «Թեպետ հայտարարվում է, որ դրա իրականացման մասով այս տարվա հուլիսի մասին խոսք լինել չի կարող, և հայկական կողմն իր բաժինը պետք է կառուցի, մեկուկես տարի կա՝ մինչև այդ կետն ի կատար ածվի, բայց խոսքը ռեալ սցենարի մասին է, ինչի իրականացման հող է ստեղծվում: Հուլիսին չի լինի, բայց, կախված նաև հայ-ադրբեջանական ընդհանուր իրավիճակից, ինչ-որ պահի կարող է իրականություն դառնալ: Մյուս կողմից՝ Փաշինյանն ուղերձ է հղում Բաքվին առ այն, որ իրենց խոսքի տերն են»,«Փաստի» հետ զրույցում ասաց Ռ. Մարգարյանը՝ անդրադառնալով նշվածի շուրջ պաշտոնական հայտարարություններին:
Նրա խոսքով, դժվար է հասկանալ, թե այս հարցում Փաշինյանի կառավարությունն ինչ դերակատարություն ունի. «Նորմալ իրավիճակում այդ հարցը պետք է կարգավորվեր եռակողմ պայմանավորվածության շրջանակում: Այնպես չէ, որ Ադրբեջանը ուր ուզեր՝ կարող էր ճանապարհ սարքել: Ըստ երևույթին, այդ հարցը պետք է համաձայնեցվեր և՛ հայկական, և՛ ռուսական կողմի հետ: Ի վերջո, ռուսական կողմն է պայմանավորվածությունների կատարման երաշխավորը: Բայց նաև տեղեկատվության բացակայություն կա:
Պարզ չէ, օրինակ՝ Արցախում կա՞ տեղեկություն համաձայնության վերաբերյալ: Փաշինյանի խոսքերով, Արցախի իշխանությունները տեղյակ են գործընթացից, իսկ թե ճանապարհը որտեղով պետք է անցնի, չեն մանրամասնում, կամ՝ պարզ չէ, միայն Ալիևի որոշումն է, թե համաձայնեցված է եղել: Շատ հարցեր, մեծ հաշվով, շրջանցված, օդում կախված են և պարզաբանման կարիք ունեն: Առաջին հերթին Արցախից պետք է բարձրաձայնեն, թե ինչի հիման վրա է ճանապարհն անցնում կոնկրետ հատվածներով: Արցախի իշխանությունը շահագրգռված պետք է լինի, որ հարցերը բարձրաձայնվեն, որովհետև, այո, շրջանցիկ ճանապարհի մասին խոսք կա 2020 թ. եռակողմ հայտարարության մեջ, բայց՝ ոչ ավելին»:
Շեշտելով Ադրբեջանի շտապողականության մասին նաև ճանապարհի կառուցման, առաջիկայում այն շահագործելու հարցում՝ քաղաքական վերլուծաբանը նկատեց. «Ադրբեջանը շտապում է, որովհետև անհասկանալի է, թե ինչ կլինի մեկ տարի հետո: Ցավոք սրտի, նախաձեռնությունն Ադրբեջանի կողմից է: Թե՛ Երևանը, թե՛ Բաքուն իրար մեղադրում են նոյեմբերի 9-ի հայտարարության կետերը չկատարելու մեջ: Մենք շեշտը դնում ենք գերիների վրա, իրենք ասում են՝ կոմունիկացիաները չեն բացվել, մինչդեռ կոմունիկացիաները չեն բացվել երկուստեք: Այսինքն, այնպես չէ, որ բոլոր կետերը կատարվել են, ու մնացել է Բերձորի հանձնումը Ադրբեջանին: Շատ հարցեր կան այստեղ, որոնց հեռանկարները կապված են նրանից, թե ով կկարողանա իր գիծն առաջ տանել: Այս տեսանկյունից ևս այս պահին խնդիրներն առաջ տանելու նախաձեռնությունն Ադրբեջանինն է: Այն, որ գերիների՝ ամենահեշտ լուծելի հումանիտար հարցն առ այսօր չի լուծվում, վկայում է, որ հայկական կողմի դիրքերը այդքան էլ ուժեղ չեն, մինչդեռ այդ հարցն ամենապարզն է՝ բոլորը պետք է փոխանակվեն բոլորի դիմաց: Իրականում նաև վերոնշյալ հարցում զիջումների չգնալ հնարավոր է: Նոյեմբերի 9-ի հայտարարության կետերը, մեծ հաշվով, փոխկապակցված են: Հիշենք, որ հայտարարությունը ստորագրելուց հետո Փաշինյանի իշխանությունը շտապ հանձնեց տարածքները, միանգամից վերադարձրին նաև իրենց գերիներին: Երևանը միշտ առաջինն է բոլոր կետերը կատարելու պատրաստակամություն հայտնում, իսկ հետո փորձում Բաքվից ինչ-որ քայլեր պահանջել: Հիմա միայն ուժեղ ճնշմամբ կարելի է հասնել նրան, որ այս անգամ այդ տարբերակը չգործի, որ այս անգամ Հայաստանը իր կոնկրետ պահանջները ներկայացնի, որոնց կատարումը բխում է նախ մեր ժողովրդի շահերից: Իրականում վտանգն այն է, որ այս իշխանությունը պատրաստ է գնալ զիջումների՝ հանուն իր պատկերացրած խաղաղության, բայց զիջումներով խաղաղության հասնել չի կարելի:
Խաղաղության հասնել հնարավոր է միայն ուժեղանալով, ուժեղ բանակով ու քո շահերն առաջ տանելով: Խաղաղության օրակարգը ոչ թե զիջումներից է կախված, այլ թե որքանով է ուժեղ քո անվտանգության համակարգը» Քաղաքական վերլուծաբանի խոսքով՝ սեփական գիծն առաջ տանելու համար, սակայն, վստահ և ուժեղ իշխանություն է հարկավոր. «Այս իշխանությունը փորձում է իշխանությունն իր ձեռքում պահել, դրա համար ինչ գին ասես՝ կվճարի, իր համար էական չէ խնդիրը: Պատրաստ է ցանկացած գին վճարել, եթե զգա, որ դա է իշխանությունը պահելու գինը: Այլ հարց է, որ պետք է թույլ չտալ, որ ամեն ինչ հենց այդ կետին հասնի: Հակառակ դեպքում նման վտանգ կսպառնա ոչ միայն Բերձորին, Աղավնոյին, Սուսին, այլև ընդհանրապես Արցախին: Դրա համար Հայաստանում պետք է այս իշխանության վրա ճնշումն ուժեղացվի, որպեսզի զիջումների չգնալու շանս լինի:
Սա է ամբողջ տրամաբանությունը, կապը ներքին ու արտաքին քաղաքականության մեջ: Իսկ եթե ամեն ինչ թողնենք Նիկոլին ու իր թիմին, ապա մասնավորապես Նիկոլը խաղաղության օրակարգի անվան տակ պատրաստ է ամեն ինչ զիջել, որպեսզի հանգիստ ղեկավարի: Միայն ուժեղ դիմադրության դեպքում է, որ զիջումները հնարավորինս քիչ կլինեն: Ի դեպ, սա հասկանում է թե՛ Փաշինյանը, թե՛ Ալիևը: Միգուցե սա է պատճառը, որ վերջին շրջանում Ալիևն ավելի ագրեսիվ հռետորաբանությամբ է ճնշում Փաշինյանին: Իսկ վերջինս, խոսելով պատերազմի վտանգի մասին, այս կերպ շանտաժ է անում բնակչությանը: Նոր պատերազմով սպառնալով՝ այդ շանտաժով նա պարզապես արդարացնում է զիջումների իր քաղաքականությունը: Իսկ նոր պատերազմն այդքան հեշտ չէ, միջազգային իրավիճակը խառն է, բայց ոչ այն աստիճան, որ ով երբ ուզի կարող է պատերազմ սկսել»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
