«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Երևանում ծառերի հատումը շատերն ուղղակի սպանդ որակեցին, քանի որ փորձագետներին ու քաղաքացիներին բնավ չբավարարեց պատկան մարմինների այն մեկնաբանությունը, որ ծառերը կորցրել են իրենց կենսունակությունը, այդ պատճառով փոխում են դրանք: Բնապահպան Սիլվա Ադամյանն ասում է՝ մեր բնապահպանները «սովորել» են այն իրավիճակին, որ ամեն նոր կառավարության հետ ունենում ենք նոր ծառահատումներ, շրջակա միջավայրի նոր խեղումներ, հիմա լավ է, որ ծառահատումների խնդրի մասին շատ են խոսում մասնագետները:
«Նախկին կառավարության օրոք, իհարկե, պայքարն ավելի ուժեղ էր, ակտիվիստներն ավելի շատ էին: Իմ մոտեցումները պրոֆեսիոնալ են, քանի որ մասնագիտությամբ կենսաբան եմ: Պարզ ասենք՝ անթույլատրելի է այն, ինչ հիմա կատարվում է: Այո, կան ծառեր, որոնք պետք է հատվեն: Բայց դա շատ քիչ քանակություն է կազմում Երևանում: Այն մոտեցումը, որ ծառը 50 տարեկան է ու այլևս պիտանի չէ, սխալ է: Այս մասին ասում են բուսաբանները, դենդրոլոգները: Ծառը կարող է ապրել 100 տարի և լիարժեքորեն կատարել իր ֆունկցիան: Բայց ծառը կարող է լինել 10 տարեկան և իր ֆունկցիան չկատարել: Մեզ համոզում են, որ ծառը 50 տարեկան է, այլևս իր ֆունկցիան չի կատարում, այդ պատճառով անցել ենք նման մասսայական ծառահատումների: Բոլորս տեսանք, որ, հատված 15-20 ծառից միայն մեկը կամ երկուսը կարող էին անպիտան լինել»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Ադամյանը:
Տեղի ունեցողը նա խայտառակություն է որակում: «Հստակ տեսնում ենք, որ սա ոչ թե քաղաքի մաքրումն է հին ծառերից, Երևանի բուսական իրավիճակի բարելավումը նոր ծառերի տնկմամբ, այլ ուրիշ մի բան է: Գիտեք՝ ինչ կաղնիներ ունենք Երևանում, ինչպես պետք է ձեռքները գնա, որ հատեն դրանք ու տեղը ճապոնական սորտեր տնկեն: Դրանք բացարձակ հարմարված չեն մեր կլիմայական պայմաններին: Այդ ծառերը կապրեն Երևանում, բայց մենք ու մեր բնությունը կտուժենք: Մի փոքր հետ գնալով հասկանում ենք, թե ինչու էին ծառերի նման աննորմալ էտում անում: Էտումը նպաստում է, որ ծառը նոր ճյուղեր ունենա, առողջանա, էտումն ինքս այդպես ընկալեցի, բայց չէի կարող պատկերացնել, որ էտումներն արվում են նրա համար, որ ծառը նորմալ չծաղկի, կանգնեն ծառի դիմաց ու ասեն՝ տեսեք, ճյուղ չկա, ծառը պետք է հատել, այսինքն՝ խոր էտումը նման նպատակ ուներ»,-հավելում է բնապահպանը:
Նրա դիտարկմամբ, նախքան ծառերի հատում իրականացնելը պետք է դիմեին Բուսաբանության ինստիտուտի մասնագետներին, նրանք իրենց ելույթներում և գրառումներում նշել են, որ ակադեմիական մասշտաբով որևէ փորձաքննություն չի արվել: Ադամյանի խոսքով, ծառերի մասսայական հատման բացասական հետևանքները Երևանը և դրա բնակիչները շատ շուտով կզգան: «Մեր քաղաքում էկոլոգիական լուրջ աղետ է սպասվում: Ծառերը չկան, թռչունները չեն կարողանա բնադրել այնտեղ, թռչունների բացակայության պայմաններում կունենանք միջատների մեծ հոսք: Ծառերի վրա բնակվում են և՛ օգտակար, և՛ վնասակար միջատներ, որոնք չեն կարող բնակվել նոր ծառերի վրա: Ծառերը պաշտպանում են մեր բնակիչներին արևից: Այսինքն՝ փոխում ենք մեր կլիմայական իրավիճակը դեպի վատը: Երևանը կիսատափաստանային գոտում է: Մարդիկ տասնյակ տարիներ ուսումնասիրություններ էին արել, ծառեր տնկել, որ Երևանը դառնա Երևան, հիմա ամբողջ արածը ջուրն են գցում: Մի կողմից՝ անկանոն շինարարությունն է, մյուս կողմից ծառահատումները: Արդեն պատկան մարմիններն են խոսում քաղաքի օդի աղտոտվածության մասին, շատ խնդիրներ առավել նկատելի կլինեն ամռանը»,-եզրափակում է մեր զրուցակիցը:
Բժշկական գիտությունների թեկնածու, դոցենտ, Երևանի ավագանու անդամ Քրիստինա Վարդանյանն ասում է՝ եթե ծառը չունի ակներև վնասվածքներ, չի կարելի աչքաչափով նայել և որոշել՝ այն կենսունակ է, թե ոչ:
«Փողոցներում տարբեր տարիքի ծառեր էին: Ուլնեցի փողոցի վրա երիտասարդ ծառեր էին, որոնք աշնանը խոր էտի ենթարկվեցին, իսկ հիմա ամբողջ փողոցի ծառերը հատվեցին: Աշխարհում գոյություն ունի գործիքային հետազոտություն, որն օբյեկտիվ տվյալներ է տալիս բույսերի մասին: Նման մասշտաբի փոփոխությունը՝ 2500 ծառի հատումը, հանգեցնելու է շրջակա միջավայրի ցուցանիշների վատթարացման, ազգաբնակչության առողջության վրա ունենալու է բացասական ազդեցություն: Ունենք ուլտրամանուշակագույն ճառագայթների հավել յալ քանակ, որը չի փոքրացվելու ծառի սաղարթի հաշվին, փողոցներում կունենանք մեքենաների արտանետումների գերազանցում, օրինակ՝ մարտի վեցին 22 անգամ գերազանցվել էր փոշու մակարդակը: Այս ծրագիրն անպայման պետք է անցներ ՇՄԱԳ:Ավագանու 36 որոշման մեջ որևէ տեղ գրված չէ, որ կարելի է փողոցներում իրականացնել ծառերի զանգվածային հատում:Գոյություն ունի օբյեկտիվ մեթոդաբանություն՝ հատուկ սարքով ծառի բնից հանում եք միջուկը, դրա վրա պարզ երևում է, թե որքան է փտախտի մակերեսը: Կախված նրանից, թե որքան է փտախտի մակերեսը, փոփոխվում է ծառի կենսունակությունը, որովհետև ծառն ապրում ու պայքարում է և նույնիսկ փտախտի պարագայում կարող է մնալ: Հիմա չունենք որևէ օբյեկտիվ գնահատական»,-«Փաստի» հետ զրույցում նշում է Վարդանյանը:
Ասում է՝ պատկերացնո՞ւմ ենք, թե 2500 ծառի հատումը ինչ մասշտաբի փոփոխությունների է հանգեցնելու Երևանում: «Բազմիցս նշել եմ, որ սակուրան չի կարող համեմատվել մեր հացենու հետ: Կամ հիմա գնդաձև սոսիները տեղադրել ենք Սայաթ-Նովա փողոցում կիզիչ արևի տակ՝ ծառին դատապարտելով երկարատև սթրեսի: Եվս մեկ բան՝ այդտեղ դրված էին լայնասաղարթ ծառեր, հիմա բերվում են պատվաստ տեսակի ծառեր, դրանք բարձրանալու հնարավորություն այլևս չեն ունենալու: Պետք է ձևավորվի ծառի արմատային համակարգը, հետո սաղարթը և այլն: Սրա համար ժամանակ է անհրաժեշտ: Այս ընթացքում մի շարք ռիսկեր են ի հայտ գալու՝ արտանետումներ, ասֆալտի գերտաքացում, որի հետևանքով գուդրոն է առաջանում, որ քաղցկեղածին նյութ է: Դատապարտում ենք ազգաբնակչությանը լուրջ խնդիրների: Նման ծրագրերն արվում են պիլոտային տարբերակով:
Օրինակ՝ պետք էր Երևանում վերցնել երեք փողոց, հատել ամեն երրորդ ծառը, փոփոխել այլ ծառատեսակով, երկու տարի անել մոնիտորինգ՝ հասկանալու համար, թե այդ ծառն ինչպե՞ս է հարմարվում Երևանի պայմաններում, լիարժեք կատարո՞ւմ է իր ֆունկցիան, թե՞ ոչ: Առանց ՇՄԱԳ-ի, առանց պետական լիազոր մարմնի թույլտվության՝ ՀՈԱԿ-ը որոշել է հատել այդքան ծառ: 20 տարի է՝ գիտության ոլորտում եմ, զբաղվում եմ կանաչապատումով, միջազգային փորձագետ եմ, որևէ տեղ չեմ տեսել, որ կարելի է շոգ հարավային քաղաքում հատել տարբեր տարիքային գոտում գտնվող ծառատեսակներ և բոլորի պարագայում անխտիր ասել, որ այդ ծառերը փտած էին: Ես հակառակն եմ ասում՝ Ուլնեցի փողոցի ծառերը նորմալ վիճակում էին»,-եզրափակում է Վարդանյանը:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
