«Փաստ» օրաթերթը գրում է
Երեկ Սոչիում կայացավ ՌԴ նախագահ Վլադիմիր Պուտինի հանդիպումը Նիկոլ Փաշինյանի և Իլհամ Ալիևի հետ, այնուհետ՝ նաև ՓաշինյանՊուտին-Ալիև եռակողմ հանդիպումը: Քաղաքագետ Գագիկ Համբարյանի հետ զրուցել ենք երկկողմ հանդիպումներից հետո, երբ եռակողմ բանակցությունները դեռ ընթացքի մեջ էին:
Անդրադառնալով Պուտինի այն հայտարարությանը, թե ինչ-որ ժամանակ պետք է ավարտել Ղարաբաղյան հակամարտությունը, և Հայաստանի վարչապետն ունի դրա քաղաքական կամքը, Համբարյանը նշեց. «Շատ հետաքրքիր ու կարևոր էր այդ ազդակը: Պուտինը, շատ մեծ կարծիք ունենալով հայաստանյան հասարակության մասին, կրկին պարզ հասկացրեց, որ ձեր երկրի վարչապետը շատ արագ ուզում է լուծել այդ հարցը, և այդ արագ լուծման հիմքում ոչ հայամետ կետեր կան: Նա հասկացրեց, որ հարցի լուծման ամբողջ պատասխանատվությունն ընկնում է Փաշինյանի վրա: Ինչ վերաբերում է Փաշինյանի այն հայտարարությանը, թե Երևանի համար ընդունելի են ԼՂ հարցով այն մոտեցումները, որոնք առաջարկում է ռուսական նախագիծը, այդքան էլ չեմ հավատում այդ մարդու ասածներին:
Մենք գիտենք, թե այդ մոտեցումներն ինչից հետո ընդունելի դարձան: Դա եղավ այն բանից հետո, երբ Պուտինը Վալդայում շատ պարզ հասկացրեց, որ «վաշինգտոնյան» փաստաթուղթն իրական է, ՀՀ իշխանություններն իրենց համաձայնությունը տվել են Արևմուտքին: Պուտինը հասկացրեց նաև, որ եթե հայ հասարակությունը համաձայն է երկրորդ կապիտուլ յացիայի ստորագրմանը, որի հետևանքները հազարապատիկ ավելի ծանր են լինելու, ինքը դրան չի խանգարելու: Իսկ Նիկոլ Փաշինյանը, լինելով «գեղցի ճարպիկ», ստախոս, ենթադրաբար իր արևմտյան տերերի բացահայտ դրդմամբ հետքայլի գնաց ու հայտարարեց, որ պատրաստ է ռուսական կողմի առաջարկներն ընդունել»:
Միևնույն ժամանակ, քաղաքագետի խոսքով, Փաշինյանը դեռ հանդիպումից առաջ Twitterյան գրառմամբ քար էր շպրտել Ռուսաստանի դաշտ՝ հասկացնելով, որ ՌԴ-ն իր ստանձնած պարտականությունները չի կատարում. «Ես, ամեն դեպքում, չեմ կարծում, որ Սոչիի հանդիպումից հետո արագ գործողություններ կլինեն, քանի որ Արևմուտքը Հարավային Կովկասը ռուսներից ձերբազատելու իր սեփական ծրագիրն ունի: Եվ եթե ռուսները շարժվում են պլան A-ով, ապա, ի տարբերություն ռուսների, պլան A-ի ձախողման պարագայում Արևմուտքը պլան B, C, D ունի: Ու շատ դեպքերում Փաշինյանի այդ «ճարպկությունը» հենց այդ համատեքստում պետք է դիտարկել. նա չի ամաչում այդ վարքագիծն ի ցույց դնելուց, Փաշինյանը չի ամաչում մե՛կ Ռուսաստանի, մե՛կ Արևմուտքի գիրկն ընկնելուց»:
Գագիկ Համբարյանը նշեց, որ մեզ համար ամենաընդունելի տարբերակը կլիներ այն, որ ժամանակավորապես սառեցվեր բանակցային ներկա գործընթացը. «Բայց՝ ոչ: Քանի որ Փաշինյանը կապիտուլ յանտ է, թուրք-ադրբեջանական տանդեմը նրան ուղղակիորեն պարտադրում է «խաղաղության պայմանագրի» անվան տակ գնալ նորանոր զիջումների, ստորագրել մեր երկրորդ կապիտուլ յացիան: Այս պարագայում ո՛չ Ռուսաստանը, ո՛չ Արևմուտքը չեն կարող ընդդիմանալ հայ ժողովրդի անունից հանդես եկող Փաշինյանին»:
Գագիկ Համբարյանը շեշտեց, որ մասնավորապես «վաշինգտոնյան» փաստաթուղթն իրենից շատ մեծ վտանգ է ներկայացնում, այն հակահայկական է: «ՀՀ-ն այդ խայտառակ փաստաթղթով Արցախը ճանաչելու է որպես Ադրբեջանի մաս: «Վաշինգտոնյան փաստաթուղթն աղետ է. եթե Հայաստանը Արցախը ճանաչի Ադրբեջանի մաս, ռուսներն այդտեղից կհեռանան: Սա ամբողջությամբ Արցախը կործանող փաստաթուղթ է: Բայց նույնիսկ այդ պարագայում, եթե Նիկոլ անհողն ամբողջ Արցախը հանձնի թուրքերին, միևնույնն է, Նիկոլը խաղաղություն չի բերելու Հայաստանին: Թուրքերը երբեք ու ոչ մի պարագայում չեն դադարեցնելու իրենց ծավալապաշտական քաղաքականությունը Հայաստանի նկատմամբ, քանի դեռ Հայաստանը ղեկավարվում է կապիտուլյանտ ու իրենց կողմից նսեմացված Նիկոլ անհողի կողմից»,-ասաց նա՝ շեշտելով, որ այս իշխանությունը Հայաստանը կործանելու նպատակ ունի:
«Ի դեպ, 30 տարվա մեջ Ալիևը երբեք չի հայտարարել, որ Հայաստանը, 1991-ին մտնելով ԱՊՀ-ի մեջ ու ստորագրելով Ալմա-Աթայի հռչակագիրը, ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Այս տարիների ընթացքում չլսեցինք, որ Ալիևը հայտարարի, թե 1997-ին ստորագրելով Ստամբուլի կոնվենցիան, ճանաչել ենք Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը: Որպես պատմաբան, որը զբաղվում է Արցախյան հիմնահարցով, այս տարիներին չեմ լսել, որ ադրբեջանցիները Մադրիդյան սկզբունքները համարեն Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության ճանաչման հիմնաքար: Ըստ Փաշինյանի, այս տարիներին ադրբեջանցիները հիմար են եղել, չեն հասկացել, որ ՀՀ-ն ճանաչել է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ու միայն իր իշխանությունից հետո բացահայտվեց «նախկինների հակահայկականությունը»: Հասկանալի է, չէ՞, թե Փաշինյանի հակահայկական թեզերն ուր կարող են տանել»,-ասաց նա՝ հավելելով, որ Փաշինյանը սեփական իշխանությունն ամեն գնով պահելու համար պատրաստ է պաշտոնական մակարդակով ամենամեծ հակահայկական թեզերն առաջ տանել:
Անդրադառնալով հոկտեմբերի 30-ին Արցախում տեղի ունեցած բազմահազարանոց հանրահավաքին, որը բխում էր վերոնշյալ վտանգներից, քաղաքագետը նշեց. «Արցախցիների հանրահավաքը շատ կարևոր էր միջազգային հանրությանը ազդակներ հաղորդելու համար: Բայց խնդիրն այն է, որ Երևանի պաշտոնական սենյակներում վեր ընկած քայլիստների համար նրանց այդ ազդակներն առոչինչ են: Եթե Հայաստանի իշխանությունների համար այդ դիրքորոշումն առոչինչ է, նույն ռուսների, ԱՄՆ-ի, Արևմուտքի համար արցախցիների ազդկաներն ինչո՞ւ պետք է շատ կարևոր լինեն: Սարսափելին այն էր, որ արցախցիների հուժկու հանրահավաքից հետո Նիկոլին երկրպագող ֆեյսբուքյան օգտատերերը բացահայտ հակաարցախյան գրառումներ էին անում, հեգնում էին ու քննադատում արցախցիներին»:
Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում
