Մարդատար ինքնաթիռի օդաչու դառնալու համար հարկավոր է սովորել և պրակտիկա անցնել 5-7 տարի:
Անհրաժեշտ է գերազանց գիտելիքներ ունենալ նյութերի փոխրահաբերությունների, ֆիցիկայի, քիմիայի, մաթեմատիկայի, աստղագիտության, բնագիտության, արտակարգ իրավիճակների, մթնոլորտային երևույթների մասին, անհրաժեշտ է տիրապետել առաջին բուժօգնության կանոններին, մի քանի օտար լեզուների:
Կան նաև մի շարք նեղ մասնագիտական գիտելիքներ, որոնց ևս տիրապետել է պետք և որոնք անհասկանալի են հասարակ մահկանացուներիս համար և ոչ մի այլ տեղ գրեթե չեն կիրառվում, օրինակ, մորզեի այբուբենը: Այս ամենից զատ հարկավոր է ունենալ նաև իդեալական առողջություն ու հոգեկան համակարգ: Միջին չափսի մարդատար ինքնաթիռներ ղեկավարելուց առաջ, օդաչուին անհրաժեշտ է առնվազն 700 թռիչքային ժամ անց կացնել փոքր ինքնաթիռի ղեկին, իսկ աերոբուսներ ղեկավարելու համար՝ ևս 700 թռիչքային ժամ էլ պետք է անց կացնել միջնակարգ ինքնաթիռների ղեկին: Այսինքն, աերոբուսի օդաչու դառնալու համար անհրաժեշտ է տարիներ տևող տաժանակիր և նվիրյալ աշխատանք, կատարյալ հոգևոր և ֆիզիկական առողջություն և տարիների փորձ և հարյուրավոր թռիչքների ընթացքում կուտակած թռիչքային ժամեր՝ տարբեր եղանակային և մթնոլորտային տեղումների պայմաններում:
Սակայն օդաչու կարելի Է աշխատել մինչև 60-63 տարեկանը և ոչ ավելին: 63-ից հետո օդանավ կառավարել չի կարելի, սակայն երկիր կառավարել, լինել վարչապետ, կամ Հայաստանի քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի նախագահ՝ կարելի է: Հայաստանում քաղաքացիական ավիացիայի կոմիտեի նախագահ կամ երկրի վարչապետ կարելի է լինել անգամ ոչ մի տարի չսովորելով, համապատասխան դիպլոմներ չունենալով և ծառայողական սանդուղքով չբարձրանալով: Քաղաքական դաշտի վայրիվերումների մասին խոսելը նույնիսկ անիմաստ է, սակայն քաղավիացիայի ոլորտի մասին խոսելը՝ հարկավոր: Հայաստանի քաղավիացիան այն դրական երևույթներից մեկն է, որ մենք ժառանգել և մինչև վերջերս պահպանել էինք դեռ Սովետական Միությունից:
Ըստ Խորհրդային համակարգի, հենց քաղավիացիայի գրասենյակային պաշտոններն էին այն հանգրվանները, որտեղ աշխատանքի էին անցնում մեր տասնյակ տարիներ աշխատած և մի քանի հազար թռիչքային ժամեր գրանցած օդաչուները: Այդիպով նախ և առաջ հսկայական փորձ ունեցող մեր անգնահատելի օդաչուները մնում էին համակարգում և իրենց փորձառությունն էին փոխանցում ոլորտի նորելուկներին, իսկ արտակարգ պատահարների դեպքում՝ հասնում խորհրդատվության և փրկում կյանքեր, երկրորդ հերթին էլ՝ իրենք էլ իրենց էին լավ ու գնահատված զգում, տեսնելով, որ հասարակությանն ու աշխարհին պիտանի են, ունեն աշխատանք և կրկին զբաղվում են իրենց սիրելի գործով:
Գոյություն ունի հասարակ մահկանացուներիս համար անսկանալի հիվանդություն, որն ունենում են միայն նվիրյալ օդաչուները, և դա կոչվումէ կախվածություն երկնքից, օդից, թռչող սարքերից, ինքնաթիռներից…
Հիվանդությունն առաջանում է տաժանակիր քրտնաջան աշխատանքի և ուսման տարիներից հետո, բաղձալի ինքնաթիռի ղեկին հայտնվելիս ու շարժիչները միացնելիս և երբեք ու երբեք, մինչև մահ ու գերեզման այլևս չի վերանում: Ահա այդպիսի «հիվանդ» նվիրյալ հայորդիների անձնվեր աշխատանքների շնորհիվ է կայացել Հայաստանի քաղաքացիական, իսկ հետագայում նաև ռազմական ավիացիան:
Այդ անձինք են 90-ականներին փրկել Հայաստանի քաղավիացիան քաոսից, գերծանրաբեռնած ինքնաթիռների վայրեջքները՝ վթարից, գողացված վառելիքի պատճառով կիսադատարկ բաքով թռչող ինքնաթիռներն էլ՝ կործանումից: Կիսամաշ ինքնաթիռներով թռչել ու վայրեջք են կատարել Սովետից մնացած չարչրկված և ճաքած թռիչքուղիներով:
Գիշերներով չեն քնել, օրերով հաց չեն կերել, սակայն հաց ու դեղորայք են տարել Սպիտակի երկրաշարժից և այլ աղետներից տուժածներին, տեղափոխել են հիվանդներ ու դիակներ, բուժօգնություն, զենք ու զինամթերք: Նրանք ատամներով պահպանել են համակարգը:
Այդ անձնանցից մեկն էր նաև նախկին քաղաքացիական և ռազմական ավիացիայի օդաչու, ավիացիոն ոլորտի կառավարիչ, ինժեներ—օդաչու, օդանավերի հրամանատար և ՀՀ 1-ին մասնավոր ավիաընկերություններից մեկի հիմնադիր Հակոբ Ճաղարյանը, որը վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի խորհրդականն էր, սակայն ապրիլի 8-ին ազատվեց աշխատանքից՝ օրեր առաջ ներկայացրած իր սեփական դիմումի շնորհիվ:
Իր զբաղեցրած պաշտոնից ազատվելուց հետո Հակոբ Ճաղարյանն իր ֆեյսբուքյան էջում գրել է, որ ինքն է անձամբ ազատման դիմում ներկայացրել՝ «քաղաքացիական ավիացիայի հանդեպ ցուցաբերվող կործանիչ, քայքայիչ և ապապետական մոտեցումների պատճառով»:
Սա մտահոգիչ ահազանգ է, որը վկայում է այն մասին, որ այսօր խորհրդային կարգերից ժառանգած մեր լավագույն երևույթներից մեկը՝ քաղավիացիայի ինստիտուտը, կործանվում է:
Այն, որ «թավշյա հեղափոխություն»-ից հետո, «քայլած» 30 -ամյա Տաթևիկ Ռևազյանին Քաղավիացիայի կոմիտեի նախագահ նշանակելն արդեն իսկ սասանել էր մեր քաղավիացիայի դիրքերը և դարձել մի շարք նվիրյալ անձանց համակարգից հեռանալու պատճառ, հայտնի էր դեռ վաղուց:
Սակայն Հակոբ Ճաղարյանի պես անձի համակարգից հեռանալը և բարձրաձայնած պատճառներն ահազանգում ու նշում են, որ ներկայիս կառավարության օրոք Հայաստանի քաղավիացիան էլ երբեք չի լինի առաջվա իր բարձունքին: Տեղին է հիշել ռուսական խոսքը՝ Рожденный ползать — летать не может! (Սողալու համար ծնվածը թռչել չի կարող):
Պետք չէր «քայլած»«մողեսիկին» նշանակել արծիվ տղաների ղեկավար: Քայլողները թռչողներին չեն հասկանում, թռչողներն էլ երբևիցե չեն ենթարկվի իրենց լեզուն, բառապաշարն ու մտածելակերը չհասկացող, իրենց անցած ուղու 10 տոկոսն անգամ չանցած «ղեկավարի»:
.Հայկ Կիսեբլյան
