Հայաստանի ազատագրության հայ գաղտնի բանակի (ASALA) հոգեհայր, գրող, ճարտարագետ Գուրգեն Յանիկյանի, ինչպես նաև ԱՍԱԼԱ-ի գործունեության մասինiPRESS.am–ը զրուցել է ԱՍԱԼԱ-ի մարտիկ, Արցախյան պատերազմի մասնակից, ՀՀ Պաշտպանության, այնուհետև պետնախարար Վազգեն Սարգսյանի օգնական, ՀՀ ՊՆ պահեստազորի մայոր Մարտիրոս Ժամկոչյանի հետ:
Ինչպես արդեն տեղեկացրել ենք, երեկ՝ մայիսի 5-ին, Գուրգեն Յանիկյանի մասունքները 2-րդ անգամ հանդիսավոր արարողությամբ հանձնվեցին հողին:
Պարո՛ն Ժամկոչյան, կարելի է ասել՝ Սողոմոն Թեհլերյանից հետո Գուրգեն Յանիկյանն առաջինն էր, որն իր զարկով փորձեց հայության մեջ արթնացնել պահանջատիրոջ ոգին, մի փոքր կպատմե՞ք նրա մասին:
-Սողոմոն Թեհլերյանից 50 տարի հետո նորից զարկի ձայն լսեցինք, ես կասեի զանգի՛ ձայն էր դա, որն արթնացնում էր մեր ժողովրդին: Գուրգեն Յանիկյանը զինյալ ազատագրական պայքարի հիմքը դրեց և 20-րդ դարի լավագույն զինյալ պայքարողներից մեկը եղավ: Գուրգեն Յանիկյանի՝ դիվանագետներին զգետնելուց 2 տարի հետո, ԱՍԱԼԱ-ն ոտքի կանգնեց և մի շարք գործողությունների շնորհիվ հայ ժողովուրդը սկսեց հետևել իր դատին: Մինչ այդ մեր Ցեղասպանության մասին բոլորը հիշում էին միայն ապրիլի 24-ին, միայն այդ ժամանակ էին հիշում, որ հայը դատ ունի, հարց ունի, խնդիր ունի: Ի վերջո՝ մենք հասանք նրան, որ ողջ սփյուռքը, այնուհետև աշխարհը սկսեց մեր մասին խոսել, մամուլն անընդհատ անդրադառնում էր մեզ: Ես կասեի՝ մեր շարժումը մի ճանապարհ բացեց, որն ստիպողաբար տանում էր ճանաչման: Ուրիշ ճար չկար, մենք 60 տարի խաղաղ կերպով տանում էինք դա և ոչ մի ձայն չկար: Մեր գործողությունների միջոցով ճանապարհ բացվեց միջազգային դիվանագիտության դպրոցներում՝ մեր մասին խոսելու: Այո՛, մեզ ասում էին ահաբեկիչներ, բայց դա մեզ չէր խանգարում: Մենք գիտեինք մեր չափանիշներն ու երբեք չէինք անցնում դրանցից:
Գուրգեն Յանիկյանի աճյունը երկրորդ անգամ հուղարկավորեցինք Եռաբլուրում: Բոլորս էլ գիտենք, որ երկար տարիներ շատերը փնտրել են նրա աճյունը և չեն գտել: Արդեն կարող եմ հանգիստ ասել, որ իր ցանկություններից մեկը կատարվեց՝ նա հանգչում է հայոց հողի վրա: Գուրգեն Յանիկյանի արած գործողությունը սիրտն էր, մենք նրան ենք հետևել: Ես շատ բարեկամներ ունեի, որոնք հայ էին, բայց երբեք չէին հետաքրքրվել հայկական դատով, ու սկսեցին ուսումնասիրել, սկսեցին երեխաներին հայկական դպրոցներ տանել: Շատ երկրներ, չնայած ահաբեկչի պիտակավորմանը, մեզ հարգում էին: Օրինակ՝ Ֆրանսիայում մենք մի շարք գործողություններ էինք իրականացրել, բայց այդ երկիրը մեզ հետ հաշվի էր նստում, չեմ ասում՝ եղբայրություն էր անում, բայց վերաբերմունքն այլ էր:
Անձամբ ճանաչե՞լ եք Գուրգեն Յանիկյանին, ո՞վ էր նա Ձեզ համար:
-Անձամբ չեմ ճանաչել, նրա դատին էի ակտիվորեն հետևում: Այդ ժամանակ դեռ փոքր էի և Ալեք Ենիգոմշյանի ու մյուս տղաների հետ թերթերից կարդում էինք նրա մասին տպվող բոլոր նորությունները: Իսկ հետո, երբ գաղտնի բանակը մեջտեղ եկավ, մենք ավելի շատ սկսեցինք իրեն ընդունել, որպես մեր հոգևոր հայր: Մեր և նրա պայքարը նույն կերպ էր՝ թուրք դիվանագետներ զգետնելը, թուրքական պետական շահերի դեմ պայքարելը, քանի որ նրանք միշտ ժխտողական քաղաքականություն էին վարում և առ այսօր նույն կերպ են շարունակում: Թուրքական ղեկավարությունը, նույնիսկ կղերականներն այսօր ծաղրում են հայերին: Նրանք ասում են. «Սպասե՛ք, մենք դեռ չենք վերջացրել, դեռ շարունակելու ենք (Ցեղասպանության մասին է խոսքը. խմբ):
Երբ ես գաղտնի բանակում էի և արդեն գնալով հայտնի էինք դառնում, Գուրգեն Յանիկյանն իր հայտնի ուղերձը հղեց, հենց առաջին օրից լսել եմ դա:
Գուրգեն Յանիկյանի կենսագրության մեջ նշված է, որ, չնայած ցմահ դատապարտմանը, մի քանի տարի հետո ազատ է արձակվել, իսկ դրանից 2 ամիս անց հիվանդության պատճառով մահացել է: Իրապես հիվանդությու՞նն էր մահվան պատճառը:
-Այո, նա իրոք ծանր հիվանդ էր, և բանտում մնալու տարիներին է՛լ ավելի խորացավ նրա հիվանդությունը: Նա մահացավ հիվանդանոցում, ազատության մեջ:
Իսկ ի՞նչ վիճակում է այսօր ԱՍԱԼԱ-ն:
-ԱՍԱԼԱ-ն այս պահին սառեցված վիճակում է, քնած չէ: Տեսեք, 2001թ համաշխարհային ահաբեկչությունը եղավ և բոլորն սկսեցին ահաբեկիչների անունները հերթով տալ, իսկ ԱՍԱԼԱ-ն չկար այդ ցանկում: Թուրքերն ուզում էին մտցնել մեր անունը, բայց մյուսներն ասացին, որ ԱՍԱԼԱ-ն չկա, ինչու պիտի մտցնեն: Ես ասում եմ՝ ԱՍԱԼԱ-ն գոյություն կունենա այնքան ժամանակ, քանի դեռ Հայկական Հարցը կա: Աստված մի արասցե, եթե մեր երկիրը գտնվի վատ վիճակում, համայն հայությունը կգա այստեղ, պիտի պայքարենք ու պիտի զոհաբերվենք գործի համար, երկիրը պաշտպանելու համար: Հիմա մնում է ապագա սերնդին դաստիարակել: Ապագա սերունդն այս պահին շեղվում է շատ բաներից, իսկ Գուրգեն Յանիկյանի նման մարդկան արարքների մասին հիշելը և հիշեցնելը մեկնարկի նման բաներ են, որք անհրաժեշտ են այս սերունդին: Օրինակ իմ տղան 10 տարեկան է, նա Եռաբլուրում անընդհատ հարցեր էր տալիս և ես նրան պատմում ու բացատրում էի Յանիկյանի մասին, դա իր հիշողության մեջ պիտի մնա: Նույնն էլ լրատվական ծառայություններին ու իմ մտերիմներին եմ պատմում, քանի որ Յանիկյանը դա չի արել իր հաճույքի համար: Նա իր մոր հետ միասին տեսել է, թե ինչպես են կտրում եղբոր պարանոցը, դաժանաբար սպանում նրան: Նա, հստակ գիտակցելով այդ ամենը, կրթվեց, գնաց տարբեր երկրներ ուսումը խորացնելու: Ողջ ընթացքում այդ վրեժն իր հոգում էր պահում, որն ի վերջո ճիչի պես արտահայտվեց:
Պարո՛ն Ժամկոչյան, մեր զրույցի սկզբում նշեցիք, որ Գուրգեն Յանիկյանի արարքը ազդակ էր, այնուհետև խոսեցինք երիտասարդության մասին, որը, ըստ Ձեզ, այլ կողմ է շեղվում, հնարավո՞ր է՝ առաջիկայում հաջորդ Գուրգեն Յանիկյանի անհրաժեշտությունը լինի:
-Ես չեմ բացառում, չեմ կարող ասել՝ 3-րդ, թե 4-րդը պետք կգա, բայց եթե այսպես շարունակվի տարածվել այլասերվածությունը, և որոշները կրկին ապազգային հողի վրա սկսեն ինչ-որ բաներ տարածել՝ սերունդներին փչացնելու նպատակով, ապա չեմ բացառում, որ մի քանի Յանիկյաններ լինեն առաջիկայում: Մեր հայկական գենն ավելի ուժեղ է, քան այդ այլասերվածները: Վստահ եմ, որ անընդատ փորձելու են, բայց չեն հաջողելու այլասերել, ես խորհուրդ կտամ ապագա սերնդին, որ այդ բանում չսխալվեն: Իհարկե, շատերն ընկել են իրենց շահույթի հետևից, գրանտներ են ստանում և այլն, նրանց էլ խրատ կտամ, որ հեռանան և չմնան այստեղ: Սա երկար չի տևելու:
Իսկ ԱՍԱԼԱ-ն կգործի՞ այդ դեպքում:
-Ամեն մարդ այդ ժամանակ ԱՍԱԼԱ կլինի:
Այսինքն՝ ինչպես տարիներ շարունակ պայքարել եք Հայոց Ցեղասպանության ճանաչման համար, այնպես էլ կպայքարեք այլասրեությա՞ն դեմ, որն արդեն իսկ ակնհայտ է դառնում:
-Այո՛, իհարկե: Գուրգեն Յանիկյանն էլ, ոչ մի խմբի և կուսակության անդամ չէր, բայց արեց այդ գործը: Նույն կերպ էլ այդ ժամանակ բոլորն ԱՍԱԼԱ կդառնան: Ես նորից եմ կրկնում՝ այդ գրանտակերները թող զերծ մնան նման քայելերից ու հեռանան այստեղից..
Հարցազրույցը՝ Արմինե ՄԻՔԱՅԵԼՅԱՆԻ
